نیاز آدمیان به تربیت ایمانی

از خلال تجارب زندگیم و سپری کردن با توده مردم، روشنفکران، کسبه کاران و کارگزاران حرکت ها و خیزش های  اسلامی، به این نتیجه رسیده ام که همه ایشان بسیار نیازمند تربیت ایمانی راستین هستند. تربیتی که قلبهای شان را از محبت دنیا و خودپسندی پالایش دهد و دست ایشان را گرفته و به سوی الله متعال بکشاند. پرورش ایمانی که آنها را از بردگی و بندگی اوهام و خواهش های نفسانی رهانیده و به طرف عبودیت و یکتا پرستی ذات احدیت ره نماید.

تربیتی که به وسیله­ی آن خرد شان را از شرک، دل­ها را از نفاق، زبان را از دروغ، چشم­ها را از خیانت، گفتار را از بیهوده گویی، عبادات را از ریا، معاملات را از خیانت­ها و بالآخره زندگی را از تناقض و دوگانگی پیراسته سازد.

و به عباره­ی دیگر: ایشان بسیار نیازمند تزکیه و پالایش خواسته­های بی­جای­نفس خویش­اند، تزکیه­ی که به غیر آن رستگاریی نیست. چنان که الله تعالی می­فرماید: (لَقَدْ مَنَّ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولا مِنْ أَنْفُسِهِمْ یَتْلُو عَلَیْهِمْ آیَاتِهِ وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَهَ وَإِنْ کَانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ) ( آل عمران: 164)

بی­گمان خداوند بر مومنان ( صدر اسلام ) منت نهاد و تفضل کرد بدانگاه که در میانشان پیغمبری از جنس خودشان برانگیخت. ( پیغمبری که ) بر آنان آیات ( کتاب خواندنی قرآن و کتاب دیدنی جهان ) او را می­خواند، و ایشان را ( از عقاید نادرست و اخلاق زشت ) پاکیزه می­داشت و به­دیشان کتاب ( قرآن و به تبع آن خواندن و نوشتن ) و فرزانگی ( یعنی اسرار سنت و احکام شریعت ) می­آموخت، هر چند که پپش از آن در گمراهی آشکاری ( غوطه ور) بودند.

بی گمان رسول اکرم  rبهترین حرکت سازندگی را جهت تزکیه­ و پالایش قلب­ها آغازیدند و نسلی را پروردند که تا کنون بشریت به سان ایشان به خود ندیده است. نسلی که از لحاظ ایمان و پرستش، خلق و بخشش و جهاد و کوشش در راه اللهY الگوی برای تمامی آدمیان بوده اند.

انسان های کنونی بیشتر از هر زمانی نیازمندند که به آن نسل ربانی تاسی جسته و خود را به اخلاق ایشان  ـکه الله متعال در اخیر سوره­ی فتح به ستایش ایشان پرداخته ـ آراسته سازند.  زیرا که ایشان به جایگاهی از تربیت ایمانی رسیده بودند که الله عز و جل نیز از ایشان راضی گردیده بود.  در معنویت و عبودیت به درجه­ی احسان (بالا ترین کیفیت عبادت) رسیده بودند؛ احسانی که رسول اکرم صلی الله علیه وسلم در حدیث مشهور جبریل در موردش می­فرمایند: الله را چنان عبادت کن که گویا می­بینی پس اگر تو او را نمی­بینی او که تو را می­بیند.

غفلت و کوتاهی از آفات قلوب

آدمیان بسیار نیازمند شناخت آفات و امراض باطنی، خواسته های نفسانی و روزنه­های شیطانی هستند. محتاج این هستند که چگونه بتوانند خویش را از این امراض وقایه نموده و اگر بدان گرفتار شده­اند چه سان خویش را برهانند، زیرا که اللهY هیچ دردی را نیافریده مگر این که برای آن داروی را نیز قرار داده است.

خطر در این است که انسان­ها به امراض بدنی خویش اهتمام می­ورزند اما از امراض باطنی و قلبی غافل­اند و اگر هم از امراض باطنی آگاهی حاصل می­نمایند، (نمی­دانند که چگونه مداوا نمایند) از کجا طبیبان قلب را بیابند؟ فرض کنیم که علما طبیبان قلب اند. ولی متأسفانه که امروز علما نیز به این آفات و امراض گرفتار اند. به قول شاعر:

هر چه بگندد نمکش می­زنند      وای بدان دم که بگندد نمک

لیکن خیر و نیکی هرگز از بین این امت به طور کلی بر چیده نمی­شود و همیشه بندگان خاص و مخلص الهی و علمای ربانی در روی این گیتی وجود دارند که جهت اصلاح امت کار می کنند.  بی­گمان زندگی مادی معاصر به سان آسیابی می­ماند که گندم ها را آرد می­کند به همین شکل انسان را به­سان دانه­ها­ی گندم در بین دو سنگ بزرگش فرا گرفته و وی را خورد می­نماید،  سپس وی را خمیر نموده و از وی نان می­پزد و هیچ چیزی وی را پخته نمی­کند مگر آتش!  هیچ راهی فراروی بشریت کنونی به صورت عام و مسلمانان به شکل خاص به جز پناه بردن به زندگی ربانی نیست.

نیازمندی انسان ها به زندگی ربانی

آدمیان بسیار نیازمند یک زندگی ربانی خالص هستند تا ایشان را از پستی بندگی شیطان به بلندای بندگی رحمان بکشاند، تا ایشان را از بردگی درهم و دینار و بندگی دنیا به سوی خوشبختی و سعادت آزادی دین و آخرت برهاند.

انسان ها بسیار محتاج راستی با حق، اخلاق نیکو با خلق می­باشند و این خلاصه­ی تصوف  می­باشد و این همان تقوای الهی و شایستگی بندگی الهی است و یا به عباره­ی دیگر این همان دین خالص است. در این مورد است که الله متعال در اخیر سوره­ی نحل می­فرماید:

(إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَالَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ)(النحل:128)

بی گمان خدا ( مرحمت و معونت و حفاظت و رعایت همه جانبه اش ) همراه کسانی است که تقوا پیشه کنند و ( با دوری از نواهی ، خود را از خشم خدا بدور دارند، و با تمام نیرو و قدرت ) با کسانی است که نیکوکار باشند و ( با انجام اوامر الهی خویشتن را به الطاف او تعالی نزدیک سازند).

ما خواستار زندگی ربانی هستیم که هدفش واضح، راهش روشن، پیرو قرآن و سنت نبوی باشند. کسانی که بر اساس منهج سلف صالح و دور از بدعت قولی و عملی و انحراف اعتقادی و سلوکی باشند.

کسانی که روح شان را (به وسیله­ی دین) پرورش و نفس­های خویش را پالایش دهند، دارای وجدان بیدار و ایمان آگاه باشند. اعمال شان را اصلاح نموده و خود را  آراسته به مکارم اخلاقی و انسانی گردانند.

ما خواستار رهبانیت افراطی و منظر مغشوش نظریات فلسفی که با روح اسلام و میانه­روی آن در تضاد است؛ نمی باشیم.

نویسنده: دکتر یوسف قرضاوی “رح”

مترجم: استاد نعمت الله “سبحانی”