چگونه دهه مبارک ذوالحجه را برای خود پُربار سازیم؟
- فروغ اندیشه
- مقالات متفرقه

نویسنده: استاد ضیاءاحمد فاضلی
چگونه دهه مبارک ذوالحجه را برای خود پُربار سازیم؟
نخست باید قدر اوقات مبارک را بدانیم:
رسول (ص) فرمودند: «در بستر عمرتان، همواره عمل صالح انجام دهید و خویشتن را در معرض فیضان رحمتهای الهی قرار دهید؛ چرا که خداوند فیضان های رحمت آسا دارد که هرکس از بندگانش را که خواسته باشد از آن بهره مند میگرداند». [معجم طبرانی با تحسین آلبانی]
بیشک، دهه اول ذوالحجه از مهمترین آن فرصتها است.
فضیلت عمل صالح در دههی اول ذوالحجه:
پیامبر(ص) فرمودند: «عمل صالح در هیچ زمانی از ایام سال به نزد الله به اندازه این دهه دوستداشتنی نیست. [صحابه گفتند:] ای پیامبرخدا! آیا جهاد [سایرایام] هم بدان نمیرسد؟ فرمودند: جهاد سایر ایام هم بدان نمیرسد؛ مگر جهاد مردی که با جان و مال در راه الله بیرون شود و با هیچ یک برنگردد» [صحیح البخاری]
سلف صالحین در این ایام چگونه بودند؟
به طور نمونه میتوان از تابعی مشهور؛ سعیدبن جبیر نام گرفت. وی آنقدر در عبادت و عمل صالح تلاش میکرد که توانش به نهایت میرسید و می گفت: حیف است اگر چراغ خانهی مسلمان در این شب ها خاموش شود.(سنندارمی)
روزعرفه، نگین این دهه است:
پیامبر(ص)در فضیلتش فرمودند: «الله متعال آنقدر که در روز عرفه بندگان را از آتش جهنم رهایی می بخشد در هیچ روزی از سال چنان نمیکند. خداوند به اهل عرفات نزدیک شده و بدیشان نزد فرشتگانش مباهات میکند و میگوید: اینان چه میخواهند؟» [صحیح البخاری]
وظایف ما در این دهه:
اول: فراوان توبه و استغفار نماییم: بیشک، روح وضمیرما به توبه واستغفار همان قدر نیاز دارد که جسم ما به آب و نان.
پیامبر عزیزما با آن که خلعت عصمت را به تن داشتند، بازهم به کثرت استغفار میکردند. می گفتند: «به خدا سوگند که من روزانه بیش از هفتاد بار از خداوند طلب آمرزش کرده و توبه می کنم». [صحیح البخاری]
دوم: ذکر ویاد الله را فراوان داشته باشیم: الله متعال، ذکر ویادش را یکی از حکمتهای مهم فراخواندن حاجیان به خانه اش عنوان کرده فرموده است: «لِیَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَیَذْکُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِی أَیَّامٍ مَعْلُومَاتٍ» [الحج: 28]
ترجمه: [به حج آیند] تا شاهد منافعی برای خود باشند و الله را در روزهای معین یاد کنند.
عبدالله بن عباس(رض) در تفسیر این آیه گفته است: «أَیَّامٍ مَعْلُومَاتٍ» در این آیه، دهه ی اول ذوالحجه است.
در صحیح مسنداحمد از رسول(ص) نقل است که فرمودند: «هیچ روزی به مانند این دهه وجود ندارد که نزد الله آنهمه با عظمت و عمل صالحش نزد الله دوست داشتنی باشد؛ پس فراوان در آنها لا اله الا الله و الله اکبر و الحمد لله بگویید!» پس بکوشیم تا به فرمودهی پیامبر(ص) «همیشه زبان ما از یاد الله تر و تازه باشد» [سنن ترمذی]
سوم: قیام شبهای آن:
در فضیلت شبهای آن همین بس که الله بدانها سوگند یاد کرده فرموده است: «وَالْفَجْرِ ، وَلَیَالٍ عَشْرٍ وَالشَّفْعِ وَالْوَتْرِ». [الفجر: 1-3]
جابر(رض) از پیامبر(ص) نقل کرده است که منظور از: “الْوَتْرِ”: روز عرفه و از “الشَّفْعِ”: روز عید و از: “لَیَالٍ عَشْرٍ”: دهه اول ذوالحجه است.
چهارم: نماز جماعت:
خداوند جماعتگزاران را پاداشی بیشتر از27 درجه نسبت به نماز تنهایی وعده داده و مشتاقان مسجد را از هفت گروه بندگان برتر خویش در روز قیامت برشمرده که در سایه های پُرافتخار رحمت او قرار میگیرند و نور کامل در روز قیامت را بدیشان نوید داده است. پس باید در این روزها به نماز جماعت بیشتر از دیگر ایام توجه داشته باشیم.
پنجم: روزه های نفلی:
پیامبر(ص) مژده دادند: «هرکس یک روز را در راه الله [یا به خاطر رضای الله] روزه گیرد، خداوند چهره اش را به فاصلهی 70 سال از جهنم دور می سازد». [صحیح البخاری] از همین رو، پیامبر(ص) -طبق حدیث سنن نسایی- این دهه را روزه داشتند.
ششم: روزهی روز عرفه:
بیشک، عرفه نگین این دهه است و می زیبد که خود را با روزهی آن مزین سازیم. پیامبر(ص) در فضیلتش فرمودند: «توقع دارم که خداوند گناهان یکسال قبل و یک سال بعد روزهدار آن را ببخشد». [صحیح ترمذی].
هفتم: اعطای صدقه در راه الله:
پیامبر(ص)، صدقه را دلیل صدق ایمان مومن دانسته فرمودند: «وَالصَّدَقَهُ بُرْهَانٌ». [صحیح مسلم]
صدقه در این بحران اقتصادی، به ویژه برای سیلابزدگان اخیر در چند ولایتِ کشور که بیخانمان شده و این ایام را در ماتم سپری میکنند بی،شک که سبب حصول خوشنودی الله متعال قرار خواهد گرفت.
هشتم: رعایت اخلاق خوش:
پیامبر(ص)در فضل آن فرمودند: «بیشک، بنده –اگر هم در عبادت ضعیف باشد- بااخلاق نیک، درجات بزرگ آخرت و منازل بلند را نصیب میشود؛ درحالی که با اخلاق بد، به پائین ترین درکات جهنم سقوط میکند. [الأحادیث المختاره بدرجه حسن]
پس در این ایام بکوشید برای همگان، اخلاق نیکو هدیه بدهید.
نهم: صداقت درکاروبار:
شگفتزده خواهید شد اگر بدانید که پیامبر(ص) «معاملهگر صادق و امین را در صف پیامبران، صدیقین وشهداء معرفی کرده اند». [سنن ترمذی]
پس به هیچ قیمتی، صدق و امانتداری دررمعاملات را از دست ندهید.
دهم: ترک احتکار وگرانفروشی:
در این ایام که گرانی به اوجش رسیده و ملت هردم شهید ما را به فغان آورده است؛ به خاطر رضای الله، باید دست از احتکار بکشیم و به جای آن، ضرورتهای اولیهی مردم را از بیرون برای ایشان وارد سازیم.
پیامبر(ص) در این باره فرمودند: “هرکس چیزی از اشیای مورد نیاز را به قصد گرانشدنش بر مسلمانها احتکار نماید، او خطاکار و مجرم است».
پس بکوشید در این راستا از خادمان ملت باشید؛ نه از فرصت طلبانِ گرفتارِ لعنت- معاذالله.
یازدهم: آزار نرسانی در بازارها:
نزدیک عید که بازارها شلوغ می شود باید به این دستور شرع نیز توجه نشان دهیم؛ آنجا که پیامبر(ص) فرمودند: “حق راه را بپردازید. گفتند: حق راه چی است؟ فرمودند: فروانداختن نگاه، خودداری از آزاررسانی، پاسخ سلام را گفتن و امر به معروف و نهی از منکر”. [صحیح مسلم] متاسفیم که برخی رانندگان با بیتفاوتی تمام، هم قوانین رانندگی را نقض میکنند و هم باعث ترافیک سنگین و آزار مردم میشوند. پس کوشش نماییم هرکدام در هر جایی که هستیم، پایبند قانون و برای مردم عزیز خود دلسوز و خیرخواه و ناصحِ مخلص باشیم.
دوازدهم: دعا بحال ملت مظلوم فلسطین و غزه:
پیامبر(ص) فرمودند: «دعای مسلمان در غیاب برادرش، قبول شده و فرشتهی موظف بالای سرش در هر باری که برای برادرش دعا میکند، میگوید: آمین! و ترا نیز مانند آن نصیب باد!». [صحیح مُسلم]
