🌙از مدرسه رمضان چه آموختیم؟

بدون هیچ شکی، رمضان یک مدرسه تمام عیار تربیتی برای امت اسلام است، هر سال می آید تا به لطف خداوند منان، مسلمان های وفادار به خویش را به زیور تقوا و خداترسی آراسته گرداند (لَعَلَّکُمْ تَتَّقُونَ) [البقره: 21]

امسال در حالی رمضان را پشت سر گذاشتیم که به لطف الله ذوالجلال مساجد ما از حضور جوانان دیندوست موج می زد و تا ناوقت شب، قیام شب های پرفیض رمضان را با شور و اخلاص شاهد بودیم و این –به حق- توفیقی بزرگ از جانب الله بود که باید به خاطر آن سجده های شکر به جا آورد و از صمیم قلب پروردگار هادی خویش سپاسگزاری نمود.

این‌است آن چه از رمضان آموختیم:
آری رمضان برای ما ارمغان ها داشت و ارزش های بزرگی را به ما هدیه کرد که ارزش دارد از آن ها یاد کرده و در جهت حفاظت آن ها از هیچ کوششی دریغ نورزیم. و اینک شماری از هدیه های رمضانی:

غلبه برهوای نفس:
بلی، این یک ارمغان بزرگ رمضان برای تربیت یافتگانش می باشد. و آیا چیزی غیر از همین هوای نفس هست که انسان را واژگون در جهنم فرو میکند؟ ناگفته پیدا است که منشأ تمام بدبختی های انسان همانا تسلط هوای نفس و ذلیل شدنش در برابر آن است. الله متعال می فرماید: «‏أَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنْتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلًا‏ ‏أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا‏» [الفرقان/43] ‏(آگاه باش، آیا کسی که هوا و هوسش را معبود خود ساخته است آیا تو وکیل او خواهی بود؟ آیا گمان می‌بری که بیشتر آنان می‌شنوند یا می‌فهمند؟ ایشان همچون چهارپایان هستند، و بلکه گمراه‌تر)
و آیا حریفی مثل روزه و رمضان، وجود دارد که سیطره و غرور هوای نفس را در هم شکسته و آن را مطیع عقل و ایمانش گرداند؟
به راستی! رمضان با آن همه برنامه های شبانه روزی اش وسیله بزرگی برای دست یافتن بدین مطلوب بود؛ رمضانی که همه گونه تن پروری ها و حتی خواب و بیداری ما را به هم می ریخت و برای هوا و هوس هیچ جایی را باقی نمی گذاشت.

صبر و پایداری:
ارمغان دیگری که از مدرسه رمضان به دست آوردیم، آراسته شدن به زیور صبر و پایداری است؛ صبر و پایداری یی که بدون آن نه در دنیا و نه در آخرت، هیچ موفقیتی را حاصل نکرده و به هیچ ارزشب دستیافته نمی توانیم.
♦️راستی! تمام روز را از اساسی ترین نیاز های زندگی خود –با وجود در دسترس بودن- دوری کردن و در بخش زیادی از شب بر دو پا به نماز ایستادن و بخش مهم خواب شیرین شب را از اول و آخر آن بر خود حرام کردن و.. اموری هستند که انسان را به زیور صبر و حوصله مندی و مقاومت در برابر خواهش های نفس آراسته می سازند تا انسان روزه دار با یک ماه پالایش در کوره رمضان، شخصیتی به استواری کوه و به پختگی فولاد حاصل کند. از همین رو، پیامبر (ص) رمضان را در یک کلمه “ماه صبر” خوانده و به روزه دار توصیه دارند که حتی اگر مورد توهین و مقاتله هم قرار می گرفت، باز هم از خود خویشتن داری نشان داده و بگوید “..من مردی روزه دار هستم!” (روایت از صحیح مسلم)

اخلاق خوش:
اخلاق پسندیده که عصاره تمام احکام و آداب شرع است میوه دیگری است که باید از شاخسار رمضان چیده باشیم. زیرا هنگامی که قرار است در حالت روزه از اموری که در اوقات دیگر برای ما مباح است خودداری کنیم، تصور شما چی است؟ از آن چه ناروا و گناه محض است، چه قدر باید خود داری نموده باشیم؟ از همین رو، رسول الله(ص) در حق کسی که در جریان روزه از دروغگویی و خیانت دست برنمی دارد می فرمایند: «مَنْ لَمْ یَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالْعَمَلَ بِهِ وَالْجَهْلَ فَلَیْسَ لِلَّهِ حَاجَهٌ أَنْ یَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ» [صحیح بخاری] (هرکس در حال روزه، سخنان و کار های باطل و ناروا و جهالت ورزی را ترک نکند، خداوند نیازی به نخوردن و نیاشامیدن وی ندارد).
♦️و این البته بر خلاف آن پندار کوته فکرانه از روزه است که آن را تنها در ترک خوردونوش و همبستری خلاصه می کند. پس اخلاق خوش چیزی بود که در رمضان آن را تمرین کردیم و برای بدست آوردن آن، به مدت یک ماه تحت تربیه آیین تربیتی رمضان قرار گرفتیم، لذا می باید این خلعت زیبای رمضان را همیشه در بر داشته باشیم.

اشتیاق به نماز و مساجد:
خاطره شیرین دیگر مکتب رمضان، جوش و خروشی بود که از حضور پررنگ نماز گزاران در مساجد –به ویژه نسل جوان خویش- شاهد آن بودیم؛ طوری که جاذبه‌ی عبادت خدا و مساجد به حدی قوت داشت که حتی کسانی که ماه ها قدم را در چهارچوب مسجد و روی جای نماز نگذاشته بودند، با شور و اشتیاق بدان روی آورده و بی آن که از دیگران کم بیاورند، به عبادت الله کوشیدند.

انس باقرآن:

در رمضان که ماه نزول قرآن است، اهل ایمان انس خاصی با قرآن داشتند، چنان چه هریک شان دوست داشتند در نماز تراویح برای مدت های طولانی آن را از حنجره زیبای قاریان قرآن بشنوند و علاوه بر آن، خلوت های دیگری در روز و شب رمضان با کتاب خدا داشته و از چشمه سار زلال آن، عطش جان خویش را فرو نشانند و حتی می کوشیدند بیشتر از گذشته خود را از معارف و اسرار آن آگاه کرده و به دستورات و خواسته های آن جامه عمل پوشانند.

استغفار و توبه:
از ثمرات دیگر مدرسه رمضان، روآوردن روزه داران به توبه و استغفار بود. چنان چه می دیدیم روزه داران در این ماه، بیشتر از هر ماهی دیگر از گناهان خویش احساس شرمندگی داشته و می کوشیدند با آب توبه و استغفار، خود شان را از چرک و زشتی گناه پاک سازند و همواره استغفار و توبه ورد زبان شان باشد.

دعا و مناجات:
در این ماهِ خودشناسی، پدیده مبارک دیگری که آن را زیاد مشاهد می کردیم، انس گرفتن روزه داران به دعا و مناجات بود، به ویژه هنگام افطار و در جریان نماز های تراویح و در سحرگاهان و هر زمان دیگری که میسر می شد. روزه داران می کوشیدند، با اخلاص و امیدواری، خواسته های دین و دنیای شان را به دست دعا از الله ذوالجلال بخواهند و از مناجات الهی، به روح و ضمیر شان پاکی بیشتر و به قلب و روان شان آرامش فزونتر بخشند.

تعاون و همکاری:
بالاگرفتن روحیه‌ی تعاون هم ارمغان دیگر مدرسۀ رمضان بود. و آیا غیر از این است که یکی از اهداف روزه این بود تا تمام امت اسلامی بدون هیچ گونه تفاوتی میان غنی و فقیر و شاه و رعیت، با انجام روزه، وحدت و یکپارچگی شان را برای جهانیان تمثیل کنند و اغنیا و قدرتمندان امت، در عمل درد و رنج محرومان و بی چارگان جامعه را لمس کرده و احساس انسان دوستی را در خودر زنده سازند؟ و البته بر همین اساس است که مشاهده می کردیم چگونه روحیه خیر و تعاون در رمضان قوت یافته بود و مردم ما با ادای زکات و صدقات شان، از مساکین و محرومان جامعه دلجویی می کردند.

♦️و الآن که رمضان پایان می یابد:
بلی! برادر و خواهر مسلمانم! این ها دسته گل هایی بود که از چمن زار سبز رمضان چیدیم و در سبد روح و جان خویش آن ها را جابجا کردیم پس الآن وقت آن است که از این سبد رنگارنگ گلهای رمضانی، محافظت به عمل آورده نگذاریم –معاذالله- بادهای سمی شهوات آن ها را پژمرده ساخته و طوفان غفلت و خود فراموشی، پرپر شان گرداند.
بی تردید، رمضان فرصتی بود برای تازه کردن ایمان و تجدید معنویت و آیا غیر از این است که در رمضان شیطان ها را بسته و انگیزه های خیر را چندین برابر افزایش دادند تا ما قلب را از زنگار گناه ها و معاصی پاک ساخته و نهال تشنه ایمان خویش را با آب توبه، عبادت و عمل صالح سیراب و آن را به درخت سایه دار و پرمیوه¬یی مبدل نماییم تا بقیه ایام سال در سایه های گوارای آن از زندگی ایمانی لذت برده و از گرما و طوفان شهوات وشیاطین در امان باشیم؟
با این همه چقدر باید تأسف خورد در حق کسانی که با گذشت رمضان؛ به محض این که شیطان ها از بند رها شده و بدیشان حمله ور می شوند، هیچ مقاومتی از خود نشان نداده و به زودی به دنیای غفلت بار قبل از رمضان خویش بر می گردند.
الله متعال چنین کسانی را در کتاب حمید خود برای ما به زنی مثال می زند که بعد از آن همه زحمت هایی که در جریان روز در بافت خویش به کار می برد، شامگاهان به سادگی آن را در هم شکسته و واپس آن را پنبه می ساخت: «وَلَا تَکُونُوا کَالَّتِی نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِنْ بَعْدِ قُوَّهٍ أَنْکَاثًا» [النحل: 92] [النحل/92] (شما همانند آن زنی نباشید که رشته خود را بعد از تابیدن، پنبه می ساخت).

♦️پس باید خیلی مواظب باشیم که مبادا دست آوردهای ایمانی را که از مدرسه‌ی رمضان با آن همه تحمل زحمت ها حاصل کردیم، از دست بدهیم، به ویژه این که برخی دانشمندان اسلامی، شیطان بعد از رمضان را به درنده‌ای تشبیه می کنند که بعد از مدت ها اسارت و عدم دسترسی به شکار، ناگهان رهایی می یابد پس معلوم است که با چه درنده خویی به طعمه هایش حمله ور می شود.