بمب «شواظ»: سلاح فلسطینی که اسطوره تانک اسرائیلی «مرکاوا» را در هم شکست
بمب انفجاری ساخت فلسطین به نام «شواظ» که از سال ۲۰۰۵ وارد خدمت گردان‌های شهید عزالدین قسام، شاخه نظامی حماس شده است، به یکی از مرگبارترین سلاح‌های مقاومت تبدیل شده و به‌دلیل توانایی بالای نفوذ به زره تانک‌های اسرائیلی، «شکننده اسطوره تانک مرکاوا» و «شکارچی مرکاوا» لقب گرفته است.
پیدایش و ساخت
اولین تلاش‌ها برای ساخت این بمب در بخش صنایع نظامی گردان‌های قسام، همزمان با آغاز انتفاضه الاقصی در سال ۲۰۰۰ آغاز شد و «شواظ» رسماً در سال ۲۰۰۵ وارد خدمت شد. نام این سلاح برگرفته از آیه‌ای در سوره الرحمن (یُرْسَلُ عَلَیْکُمَا شُوَاظٌۭ مِّن نَّارٍۢ وَنُحَاسٌۭ فَلَا تَنتَصِرَانِ 35) است که اشاره به ارسال شعله‌های آتش می‌کند. بخش اصلی بدنه آن معمولاً از ورق‌های مسی ساخته می‌شود.
توسعه و ویژگی‌ها
«شواظ» بخشی از زرادخانه اسلحه‌های محلی است که مقاومت فلسطینی طی سال‌ها توسعه داده است. تاکنون هفت نسخه از این بمب تولید شده که هرکدام قدرت انفجاری متفاوتی دارند.
نسخه‌های اولیه وزن حدود ۴۰ کیلوگرم مواد منفجره داشتند، اما جدیدترین مدل، «شواظ ۷»، با وزن کمتر و قدرت تخریب بالاتر، از پیشرفته‌ترین نمونه‌هاست. این مدل حامل حدود ۳.۵ کیلوگرم مواد منفجره است و از یک سیستم انفجاری الکتریکی بهره می‌برد که بمب را از فاصله صفر و دقیقاً پشت تانک فعال می‌کند.
این بمب توانایی نفوذ به زره‌های ضخیم تا ۳۸ سانتی‌متر را دارد و به همراه ۹ ترکش انفجاری که هر کدام تا ۵ سانتی‌متر نفوذ می‌کند، قادر است خودروها و تانک‌های زرهی سنگین را تخریب کند.
قابلیت‌ها و مزایا
از مهم‌ترین ویژگی‌های «شواظ» می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
سبک و قابل حمل بودن
قدرت تخریب بالا
توانایی نفوذ به تانک‌های مرکاوا و خودروهای زرهی ببر اسرائیلی
هزینه ساخت پایین و سرعت تولید بالا
قابلیت نصب در زمین، کنار جاده‌ها، روی ساختمان‌ها با دقت هدف‌گیری بالا
کاربردهای میدانی و عملیات شاخص
«شواظ» در نبردهای متعددی علیه ارتش رژیم صهیونیستی نقش کلیدی ایفا کرده است. نخستین استفاده موفق آن در ۶ ژوئیه ۲۰۰۶ در منطقه الإسراء، منجر به نابودی یک تانک مرکاوا شد.
در سال ۲۰۱۴، انفجار این بمب در تانکی باعث زخمی شدن سه نظامی اسرائیلی گردید و در عملیاتی دیگر در شرق القراره، دو بمب «شواظ» باعث کشته شدن پنج نظامی صهیونیست شد.
در حملات متعددی در مناطق مختلف غزه مانند کیسوویم و جبالیا، این بمب‌ها به تخریب خودروهای نظامی و کشتار نیروهای دشمن منجر شدند.
در جریان حمله اکتبر ۲۰۲۳، «شواظ» به شکل گسترده‌ای استفاده شد و اولین بار در ۳۱ اکتبر، پس از نصب آن روی برجک تانک در شرق حی الزیتون، باعث انفجار شد.
عملیات برجسته و تاثیرات
در نوامبر ۲۰۲۴، گردان‌های قسام اعلام کرد که یک تانک مرکاوا در منطقه الفاخوره در غرب مخیم جبالیا با این بمب نابود شده است. در ژوئیه ۲۰۲۵ نیز هدف قرار دادن تانک مرکاوا در جنوب خان یونس ثبت شد.
یکی از برجسته‌ترین عملیات‌ها در ژوئن ۲۰۲۵ رخ داد؛ زمانی که یک رزمنده قسامی به منطقه نظامی اسرائیلی نفوذ کرد، روی یک نفربر زرهی رفت و بمب «شواظ» را داخل کابین فرماندهی انداخت و همزمان بمب دیگری را روی خودروی دیگر چسباند. این حمله منجر به کشته شدن هفت نظامی، از جمله یک افسر، و زخمی شدن ۱۷ نفر دیگر شد.
جمع‌بندی
بمب «شواظ» نمادی از ابتکار و مقاومت فلسطینی‌ها در برابر تجهیزات پیشرفته نظامی رژیم صهیونیستی است. این سلاح نه تنها توانسته نفوذ به زره‌های ضخیم تانک‌های پیشرفته را ممکن سازد، بلکه نشان‌دهنده عزم و اراده مقاومت برای ادامه نبرد و شکستن برتری فنی دشمن است.
«شواظ» نمونه‌ای زنده از توانایی مقاومت در تبدیل فناوری بومی به تهدیدی جدی علیه ماشین جنگی دشمن محسوب می‌شود و همچنان یکی از ابزارهای مهم در دفاع از خاک فلسطین به شمار می‌رود.
