سفر خردمندان از الحاد به‌سوی ایمان
نویسنده: دکتور احمد عبدالعال
بی‌گمان، بیان سرگذشت برخی از نمونه‌های بارز و مشهور دانشمندان و خردمندانی‌که از الحاد به سوی ایمان متحول و دگرگون شده‌اند، برای جوانان سرگشته و سرگردان، سودمند می‌باشد. جوانانی‌که ریشه‌های اعتقادی و باورهای دینی‌شان به وسیلۀ شکوک و ضعف استحکام فکری‌شان به ارتعاش و تردید در آمده است.
این امر در بسیاری از موارد منجر به سقوط در باتلاق و لجن‌زار مرگ‌بار از دست‌دادن فکر و اندیشه، می‌گردد. این در نتیجۀ سیل سوءظنها و شبهاتی می‌شود که از جهات مختلف به ذهن آن‌ها هجوم می‌آورد بدون این‌که آن‌ها مصؤونیتی داشته باشند که آن‌ها را از این شبهات و سوءظنها محافظت نماید.
پرداختن به شرح حال همه اندیشمندان و اندیشه‌ورانی که از الحاد به‌سوی ایمان متحول شده‌اند در خلال عصرها و روزگاران پیشین و پسین، سرزمین‌های گوناگون، بسیار دشوار و حتا ناممکن می‌باشد، لذا در این مقال به ذکر چند تن از مشاهیر جهان اکتفا می‌نماییم. از جملۀ ایشان:
۱. آنتونی فلو: آنتونی ریچارد فلو، فیلسوف بریتانیایی در سال ۱۹۲۳ میلادی چشم به جهان گشود، یکی از بزرگ‌ترین ملحدین عصر کنونی بود که به نام پیشوا و قاید ملحدین شناخته می‌شد و منسوب به جریان فلسفه تحلیلی بود. با نگاشتن کتاب‌های در فلسفۀ ادیان شهرت یافت، بیشتر از ۳۰ کتاب نگاشته است که در اکثر آن‌ها کوشیده تا اندیشه و ایدۀ دین را رد نماید. این گفته از وی نقل شده و شهرت یافته است: «بر شخص لازم است تا زمانی که دلیل تجربی بر وجود آفریده‌گار ثابت نمی‌شود، ملحد و بی‌باور به وجود خدا بماند».
آنتونی فلو قناعت‌های شخصی‌اش در اواخر عمر تغییر نمود، در سال ۲۰۰۴ میلادی، طی یک مناظرۀ فلسفی، گرویدنش را به ایمان به الله سبحان و تهی‌شدنش از الحاد و بی‌دینی اعلان نمود. وی کتابی را نگاشت که کتاب‌های پیشینش را نسخ و سترد. نام کتابش را «هناک اله» (معبود اینجا است) گذاشت.
فلو پس از اعلام گرویدنش به ایمان به الله سبحان از طرف وب سایت‌های جهانی خدا ناباوران مورد تعرض و کمپاین توهین‌آمیز بزرگ قرار گرفت. زیرا به مدت پنجاه سال او را یکی از مهم‌ترین نظریهپردازان کفر و الحاد در جهان می‌دانستند. خبر گرویدن و تحول او به اعتقاد به الله سبحان یک شوک نیرومند و سترگی بر افکار الحادی در جهان بود.
فیلسوف بزرگ «آنتونی فلو» در سال ۲۰۱۰ میلادی در عمر هشتاد و هفت ساله‌گی در گذشت. در بارۀ خود می‌گوید: از ابتدای که من تحول و گرویدنم را به‌سوی خداباوری اعلام نمودم، در مناسبت‌های زیادی از من درخواست گردیده است که دلایل گرویدن و تغییر دیدگاهم را توضیح دهم… اما دیدگاه خود را در این مورد بیان ننمودم، اما اکنون به این قناعت رسیده‌ام که دیدگاه خود را بیان دارم و ممکن آن را وصیت و یا آخرین گواهی و شهادتم نامید؛ چنان که عنوان کتاب دلالت می‌کند؛ من اکنون باورمند هستم که این هستی اله و معبودی دارد. سپس می‌گوید: همانا من به یک قناعت کاملی رسیده‌ام که این هستی به وسیلۀ آفرید‌ه‌گاری سترگ و باریک‌بین پدیدار شده است. قوانین منسجم و هماهنگی که در جهان هستی نهفته است، منعکس کنندۀ قدرت و توانایی اندیشۀ الهی است و همچنین باورمندم که پیدایش زنده‌گی و تنوع بزرگ موجودات زنده جز از منبع آسمانی نمی‌تواند نشأت بگیرد.
شکی نیست که تجربۀ فلو که بیشتر از پنجاه سال را در الحاد گذراند و کتاب‌های گوناگونی را نگاشت و مناظراتی که از فکر و اندیشِ خود دفاع می‌نمود، دایر کرد و سپس تحولش بعد از کل این سال‌ها به سوی ایمان به الله سبحان، بایستی مصداق سترگی برای متحولین از الحاد به سوی گسترۀ ایمان باشد.
۲. منیر شفیق: شفیق از پدر و مادر مسیحی در سال ۱۹۳۴ میلادی در قدس چشم به جهان گشود، سپس وارد کار سیاسی در حزب کمونیستی اردنی شد و به یکی از نظریهپردازان و فعالان برجستۀ فلسفه مارکسیستی الحادی در خاورمیانه تا اواخر دهۀ هفتاد قرن گذشته متبارز شد. او با برخی از نظریهپردازان کمونیست چیزی را تشکیل داد که کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست در خاورمیانه نامیده می‌شد، مشابه کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست در شوروی سابق و شفیق یکی از برجسته‌ترین اعضای آن بود.
این کمیته 9 نفره نقش مؤثری در پرورش رهبران احزاب کمونیستی در عراق، سوریه، لبنان، اردن و فلسطین داشت. این کمیته در اوایل دهۀ هفتاد به فراخوان سفارت روسیه جهت کسب تجربه جماهیر شوری و تطبیق و به کارگیری تیوری مارکسستی، از مسکو دیدن نمود و اما هنگام بازگشت با ناامیدی فروان بر گشتند، زیرا که با چشم خود مشاهده نمودند که اتحاد جماهیر شوری اندیشه‌های مارکس را در بعد اجتماعی و اقتصادی قسمی که خود کارل مارکس مؤسس آن گفته است، تطبیق نمی‌کنند. و کمیته تصمیم گرفت که کارهایش را به دور از مسکو و بر اساس برداشت‌های مارکسستی عملی خود به کار ادامه بدهند.
از مهم‌ترین آثار شفیق در دوران مارکسیستی‌اش که تا کنون در راه‌روهای جناح‌های کمونیستی تحلیل می‌کنند و از آن بهرۀ فکری می‌برند، می‌توان چنین نام گرفت: ۱. مارکسیسم لنینیسم و انقلاب فوری. ۲. مارکسیسم لنینیسم و تیوری حزب انقلابی. ۳. دانش نبرد و جنگ.
شفیق از کمونیستی و الحاد به سوی اسلام متحول شد؛ او در مورد تحولش به سوی اسلام چنین می‌گوید: اعضای کمیتۀ مرکزی تصمیم گرفتند که جهت تنوع منابع و گسترش فرهنگ کمونیستی با استفاده از منابع فرهنگی دیگران و تقویت و پربار ساختن آن، تحقیقاتی را انجام دهند. کمیته فیصله نمود که پژوهش‌های شان را با تحقیق در مورد کتاب‌های مقدس انجام دهند، نخست با کتاب مقدس هندوها به نام (ویدا) آغاز نمودند و سپس تورات نزد یهودیان، انجیل نزد مسیحیان و در اخیر قرآن‌کریم کتاب مقدس مسلمانان به پایان برسانند و در این پژوهش‌های شان از دکترین و مفسرین این کتب مقدس از هر کیش و ملتی استفاده نمودند تا مفاهیم و معانی را برای ایشان شرح دهند و به پرسش‌ها و جستارهای شان پاسخ داده شود.
استاد منیر شفیق در مورد این تجربه می‌گوید: بعد از مطالعه و پژوهش در مورد این کتب مقدس در ادیان مختلف، و بعد از تحلیل و مقایسه، برای ایشان قناعت راسخ و پایداری هویدا شد، که آن‌چه در قرآن‌کریم در مورد ارزش‌های انسانی و احکام عملی آماده است، به تمامی پرسش‌های ایشان پاسخ جامع و کاملی داده‌است. در اوج فرهنگ، اندیشه و پروژۀ تمدنی انسانی قرار دارد که با هیچ کتاب مقدس و یا فکر و اندیشۀ دیگری قابل مقایسه نیست. وی می‌گوید: سپس برای اعضای کمیتۀ مرکزی این اندیشه متبلور شد که بایستی به اجرای اوامر قرآنی و تعالیمش و التزام به ارزش‌ها و آداب آن پرداخت تا بهرۀ بیشتر برد. در این هنگام بود که تحول فکری عمیقی ایجاد شد و ما را واداشت تا در برابر اسلام زانوی تلمذ بزنیم و آن را از دل و جان بپذیریم.
بعد از تحول استاد منیر شفیق از کمونیستی و الحاد به سوی اسلام، کتاب‌ها و مقالاتی که با ثقافت و فرهنگ متمایزی و دارای اصالت منهجی و دورنمای فکری شاملی نهفته بود، نگاشت. از مهم‌ترین این کتاب‌ها می‌توان چنین بر شمرد:
۱. اسلام در کارزار تمدن، ۲. اسلام و چالش‌های انحطاط معاصر، ۳. در بین خیزش و ریزش و یا صعود و سقوط ۴. مسایل توسعه و استقلال. ۵. نظریه‌های تغییر. ۶. نظم نوین جهانی و گزینه‌های رویارویی؛ و دیگر کتاب‌ها، مقالات و پژوهش‌های در مجال اندیشه و سیاست.
استاد منیر شفیق در شرایط کنونی از بارزترین مفکرین اسلامی در پژوهش‌ها، تحلیلات و نظریاتش به شمار می‌رود. به ویژه در نقد و تحلیل مدارس فکری و جریان‌های سیاسی که اندیشه شان از تمدن غربی ترواش نموده‌است.
۳. جفری لانگ: استاد و پروفسور در ریاضیات در سال ۱۹۵۴ در شهر بریجپورت آمریکا چشم به جهان گشود، مدرک دکترای خود را از دانشگاه پردو اخذ نمود. او اکنون استاد ریاضیات در دیپارتمنت ریاضیات دانشگاه کانزاس و دانشگاه سانفرانسیسکو آمریکا می‌باشد.
جفری در مورد خود چنین می‌گوید: من از پدر و مادری مسیحی متولد شدم، تا مرحلۀ لیسه، تحصیلات خود را ادامه دادم. در دوران تعلیم، جفری در مورد وجود آفریده‌گار بر اساس باور تثلیث مسیحیان با استاد الهیات خود مناقشه می‌کرد و بسیار اعتراض می‌نمود. به سبب تکرار اعتراضات و مناقشاتش، معلم او را از صنف اخراج می‌نمود و او را ملحد و بی‌دین می‌خواند، تا این که در بین دوستان و خانواده‌اش نیز به این لقب شناخته می‌شد. خودش نیز این صفت را رد نمی‌نمود، بلکه به ملحد بودنش و انکار وجود آفریده‌گار اعتراف می‌نمود.
جفری مدت ده سال ملحد باقی ماند و تحصیلات دانشگاهی خود را به اتمام رساند و به حیث استاد دانشگاه سان فرانسیسکو تعیین شد. در این دانشگاه با دانشجوی عربی آشنا شد که نزدش درس می‌خواند و رابطه‌اش با این دانشجوی مسلمان قوی شد. سپس آن دانشجو برایش قرآن‌کریم با ترجمۀ انگلیسی اهدا نمود و این هدیه سرانجام باعث اسلام آوردنش شد.
جفری می‌گوید: زمانی که برای نخستین بار قرآن‌کریم را مطالعه نمودم، احساس نمودم که گویا قرآن‌کریم من را مطالعه می‌نماید. احساس نمودم که در برابر یک استاد ورزیده‌ای روانشناس قرار دارم، نور آن بر تمام حواس و شعور پنهانم می‌تابید و هنگام بروز برخی مشکلات قرآن‌کریم را در برابرم می‌دیدم که بزرگ‌ترین راه‌گشا است و در اعماق قلبم فرو می‌رود و من را در برابر حقیقتش برهنه و خلع می‌کند. سپس می‌گوید: در قرآن‌کریم پاسخ‌های عقلانی و منطقی یافتم که پاسخ‌گوی تمام پرسش‌ها و دغدغه‌های که در ذهنم خطور می‌کرد، بود و این امر سترگ من را واداشت تا به الله سبحان از طریق اسلام، ایمان بیاورم؛ این‌گونه مسلمان شدم.
پروفسور جفری لانگ تنها به ایمان آوردنش اکتفا ننمود، بلکه کتاب‌های بسیار عمیق و دقیقی نگاشت به ویژه در زمینۀ تجارب شخصی که در مورد تحول از الحاد به سوی ایمان داشت.
برخی از کتاب‌های معروفش چنین می‌باشد: ۱. کوشش و مبارزه برای ایمان، برداشت‌های یک آمریکایی که به اسلام گرویده است. در این کتاب تجربۀ تحولش را از الحاد به سوی ایمان بیان داشته است. ۲. حتی ملایکه می‌پرسند. ۳. از دست دادن دین من، فریاد مسلمانان در غرب.
دکتر جفری لانگ اکنون از بارزترین فقهاء و مشهورترین دعوتگران واندیشمندان مسلمان در ایالات متحده امریکا می‌باشد.
